ប្រាសាទបេងមាលា: សិល្បៈនិងប្រវត្តិសាស្រ្តនៃស្ថាបត្យកម្មខ្មែរ

ប្រាសាទបេងមាលា គឺជាស្ថាបត្យកម្មដ៏អស្ចារ្យមួយនៅកម្ពុជា ដែលមានទីតាំងនៅភូមិបេងមាលា ស្រុកស្វាយលើ ខេត្តសៀមរាប ហើយបានកសាងឡើងនៅដើមសតវត្សរ៍ទី១២ ក្នុងរាជ្យព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២។ ប្រាសាទនេះបានកសាងឡើងដោយប្រើរចនាបថអង្គរវត្ត ដែលជាប្រភពនៃសិល្បៈនិងស្ថាបត្យកម្មខ្មែរដ៏ល្បីល្បាញ។ ប្រាសាទបេងមាលាត្រូវបានគេយល់ឃើញថាជាកន្លែងដែលបានឧទ្ទិសថ្វាយដល់ព្រះអាទិទេពក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា និកាយវិស្ណុនិយម។

ប្រាសាទនេះមានឈ្មោះដែលមានភាពច្របូកច្របល់គ្នា ដោយមានអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះហៅថា "បេងមាលា" និងខ្លះទៀតហៅថា "បឹងមាលា"។ ទោះបីជាមានភាពខុសគ្នានៃឈ្មោះក៏ដោយ ប៉ុន្តែសក្ខីកម្មមួយចំនួនបានបញ្ជាក់ថា "បេងមាលា" គឺជាឈ្មោះដែលត្រឹមត្រូវជាង។ ប្រាសាទនេះមានលក្ខណៈស្រដៀងទៅនឹងប្រាសាទអង្គរវត្ត ហើយមានគូទឹកដ៏ធំមានប្រវែង ១២០០ x ៩០០ម៉ែត្រ ដែលបង្ហាញពីភាពអស្ចារ្យនៃស្ថាបត្យកម្មខ្មែរកាលពីសម័យអង្គរ។

ប្រាសាទបេងមាលាបានកសាងឡើងលើផ្ទៃដីទំហំ ១៤ហិកតា ដែលបានយកគំរូពីប្រាសាទអង្គរវត្ត និងបានបង្កើតជាកន្លែងដែលមានសម្បត្តិវប្បធម៌សំខាន់ៗជាច្រើន។ ប្រាសាទនេះមិនត្រឹមតែជាសិល្បៈនិងប្រវត្តិសាស្រ្តប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាសញ្ញានៃភាពខ្លាំងនិងភាពវិសេសវិសាលរបស់ប្រជាជនខ្មែរកាលពីសម័យអង្គរ។ ប្រាសាទនេះបានបង្ហាញពីភាពជាប់លាប់និងភាពរឹងមាំនៃសិល្បៈខ្មែរ ដែលបានរក្សាទុករហូតដល់សព្វថ្ងៃ។

ប្រាសាទបេងមាលាបានក្លាយជាទីកន្លែងដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនិងទេសចរណ៍ ដែលបានទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាច្រើនមកទស្សនានិងសិក្សាពីប្រវត្តិសាស្រ្តនិងសិល្បៈខ្មែរ។